Elementarz

Autor: Marian Falski
Wydawnictwo: WSiP
Liczba stron: 168
Wiek: 7+
Moja Ocena: 5/5

„Elementarz” to podręcznik Mariana Falskiego do nauki pisania i czytania. Od literek, przez głoski, do słów i całych zdań złożonych – lektura dla dzieci we wczesnym wieku szkolnym.

Najpopularniejszy cytat z tego kultowego podręcznika, który pamiętam z własnego dzieciństwa, to „Ala ma kota”. Z wielkim wzruszeniem oglądałam ilustracje i czytałam opisy zamieszczone w elementarzu. Książka wciąż znajduje nabywców, głównie z powodów sentymentalnych, ale wielu rodziców do dziś używa go do nauki czytania dla swoich pociech.

Pierwsze wydanie ukazało się w roku 1910 pod tytułem: „Nauka czytania i pisania dla dzieci” z ilustracjami Jana Rembowskiego. Podręcznik od razu zyskał uznanie nauczycieli i rodziców. Falski doskonalił książkę przez całe życie. Oto ciekawostka – okazuje się, że dziewczynka o imieniu Ala jest postacią prawdziwą, ma Asa i pomagała opanować trudną naukę czytania kilku pokoleniom polskich dzieci.

„Elementarz” doczekał się kilkunastu wznowień zdobionych pięknymi ilustracjami. Kolejne wersje były wydawane w Polsce jeszcze w latach 70.

Teraz gdy w podręcznikach pokazywane są nowoczesne gadżety takie jak telefony komórkowe i laptopy, jeszcze bardziej doceniam prostotę dawnych lektur. W atrakcyjny i przemyślany sposób książka uczy dzisiejsze dzieci czytać tak samo, jak uczyła mnie i moje pokolenie.

Najważniejszymi zasadami, jakimi Falski kierował się w opracowaniu podręcznika do nauki czytania dla dzieci, było choćby rozpoczynanie nauki od prostych wyrazów i zdań, a nie od liter. Według autora tekst do czytania powinien składać się ze znanych dziecku słów. Wyrazy powinny być jednosylabowe. Uważał też, że nauczanie należy zacząć od tekstu pisanego, a nie drukowanego. Natomiast przy nauczaniu czytania trzeba posługiwać się rysunkami. Zamiast tradycyjnej nauki abecadła od A do Z, wybrał metodę, pozwalającą uczniom, poznać litery, które będą tworzyć krótkie wyrazy, a te zaś zdania. Zaczął więc od „A” i „S”. Po pierwszym rozdziale elementarza dziecko będzie znało dwie literki oraz cały wyraz: As. Następnie autor wprowadził „L”, co za tym idzie, znając już trzy litery, można napisać i przeczytać więcej wyrazów. Kolejną była samogłoska „I”, która pozwala na stworzenie pierwszych zdań. Później pojawiają się także litery drukowane i coraz dłuższe czytanki. Uczeń, który napatrzył się na wyrazy, dostrzega, że są one złożone z głosek i liter, dlatego sylaby znajdują się na początku. Natomiast znaki diakrytyczne (ą, ę, ć itp.) oraz dwuznaki (sz, cz, dż) są na końcu książki. Falski zrozumiał, że nauka czytania, to nie tylko poznawanie liter, ale i rozumienie sensu, ukrytego w zdaniach złożonych z krótkich wyrazów.

„Elementarz” Falskiego to książka nie tylko dla dzieci, lecz lektura wciąż aktualna, ponadczasowa i łącząca całe pokolenia Polaków. Podręcznik daje współczesnym dzieciom szansę odkryć ogromną radość i satysfakcję z samodzielnego czytania. Książka prowadzi najmłodszych od poznawania pierwszych liter, przez proste słowa i zdania, aż po ćwiczenie dłuższych tekstów. Niewątpliwie jest to podróż sentymentalna i zarazem stanowi doskonałą lekturę dla kolejnych pokoleń dzieci uczących się czytać.